Makat Sarkması (Rektal Prolapsus) : Belirtileri, Nedenleri ve Etkili Tedavi Yöntemleri
Makat sarkması en sık 55 yaş üstü kişilerde görülen bir durumdur. Kadınlarda erkeklere oranla altı kat daha yaygındır. Durumun doğumla ilgili olduğu düşünülse de makat sarkması olan kadınların %35’inin çocuğu yoktur. Bu nedenle yaş, kadın ya da erkek fark etmeksizin pek çok kişiyi etkileyen bir durumdur. Anüsteki görünümü ve rahatsızlığı nedeniyle sıklıkla hemoroid ile karıştırılır.
Makat Sarkması (Rektal Prolapsus) Nedir?
Rektal prolapsus, bağırsağın son kısmı olan rektumun anüsten aşağı doğru sarkmasıdır. Genellikle ilerleyen yaşla birlikte ortaya çıkan ve bağırsak hareketlerini etkileyen bir durumdur. Aynı zamanda rahatsızlığı ve görüntüsü nedeniyle ruhsal ve fiziksel sıkıntıya neden olur. Rektal prolapsusun nedeni ortadan kaldırıldığında, prolapsus genellikle düzelir. Ancak ilerlemiş vakalar için en etkili tedavi cerrahidir.
Makat Sarkması (Rektal Prolapsus) Neden Olur?
Rektal prolapsusun kesin nedenleri bilinmemekle birlikte, aşağıdaki durumların rektal prolapsusa katkıda bulunduğu bilinmektedir
Kronik kabızlık: Uzun süreli kabızlık ağrılı bağırsak hareketlerine ve aşırı ıkınmaya neden olabilir, bu da rektum çevresindeki kasları zorlayabilir ve zayıflatabilir.
Sık ishal: Sürekli ishal, dışkı rektal bölgeden geçerken kasların gerilmesine ve gevşemesine neden olabilir.
Parazit ve dizanteri enfeksiyonları: Bazı enfeksiyonlar bağırsak hareketlerine müdahale ederek rektal prolapsusa neden olabilir.
Kronik akciğer hastalığı: Kronik öksürük, karın kaslarını sürekli zorlayarak ve baskı yaparak rektal bölgedeki kasları zayıflatabilir.
Aşırı müshil kullanımı: Bağırsak hareketlerini artıran laksatiflerin uzun süreli kullanımı kasları zayıflatarak rektal prolapsusa neden olabilir.
Uzun süreli ıkınma: Aşırı ıkınma gerektiren durumlar, özellikle doğum veya ağır kaldırma, anüs çevresindeki kasların zayıflamasına ve sarkmasına neden olabilir.
Yaşlanmak: Yaşla birlikte rektal kaslar doğal olarak zayıflayabilir ve prolapsus meydana gelebilir.
Rektumdaki polipler: Polipler rektumdaki anormal doku büyümeleridir ve rektal prolapsusa katkıda bulunabilirler.
Bu faktörler makat sarkması (rektal prolapsus) gelişiminde rol oynayabilir, ancak nedenleri her vakada farklı olabilir.
Makat Sarkmasının Belirtileri Nelerdir?
Rektal prolapsus belirtileri :
- Anüsten dışarı doğru et parçasının sarkması
- Ağrı veya rahatsızlık hissi
- Dışkılama sırasında zorlanma
- Kanama veya mukus akıntısı
- Sürekli tuvalet ihtiyacı hissetme ve dışkılama bozuklukları
Makat Sarkması (Rektal Prolapsus) Türleri ve Evreleri
Rektal prolapsus için farklı tür ve evreler vardır. Altemeier sınıflandırması üç ana rektal prolapsus tipini tanımlar. Altemeier sınıflandırmasına göre rektal prolapsus türleri şunlardır:
Tip 1 Rektal prolapsus: Bu tip genellikle hemoroid ile ilişkilidir. Rektum rektal kanala doğru itilir, ancak tamamen prolabe olmaz. Buna psödoprolapsus da denir. Bu durumda rektum prolabe oluyormuş gibi hissedilir ancak prolabe olmaz.
Tip 2 rektal prolapsus: Rektum rektal kanaldan içeri doğru sarkar, ancak tamamen dışarı çıkmaz. Bu tip prolapsus genellikle gaz ve dışkı kaçırma semptomlarına neden olabilir. Rektumun içe doğru sarkması, bağırsak hareketleri sırasında ıkınma, sıkma veya diğer fiziksel aktivitelerle ortaya çıkabilir.
Tip 3 rektal prolapsus: Bu, rektal prolapsusun en şiddetli ve yaygın tipidir. Rektum tamamen dışarı çıkar ve rektal kanalın dışında görülebilir. Bu durum genellikle bağırsak hareketleri, ıkınma veya ayakta durma gibi aktiviteler sırasında ortaya çıkar. Elle geri itilse bile prolapsus yeniden oluşabilir.
Altemeier sınıflandırması rektal prolapsusun farklı derecelerini ve klinik özelliklerini tanımlamak için kullanılır. Bu sınıflandırma, tedavi planının belirlenmesinde ve prolapsus yönetimine rehberlik etmede yardımcı olur.
Makat Sarkması(Rektal Prolapsus) Tanısı Nasıl Konur?
Bağırsak sarkması tedavisi için doğru tanının konulması, uzman bir doktor tarafından yapılan fiziksel muayene ve belirli testlerle mümkündür. Özellikle tip 3 bağırsak sarkması, dışarıda belirgin bir şekilde görülebildiği için tanısı genellikle fiziksel muayene ile kolaylıkla konulabilir. Ancak, tip 1 ve tip 2 bağırsak sarkmalarında rektumun içeride olması nedeniyle tanı için bazı testlere ihtiyaç duyulabilir.
Defekografi:
Bu yöntem, bağırsak hareketleri sırasında rektumun görüntülenmesini sağlar. Video defekografi, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG defekografi) ile gizli makat sarkmaları değerlendirilebilir.
Anorektal Manometri:
Dışkı ve gaz tutmayı sağlayan kasların kasılması ve istirahat halindeki basınçlarını ölçerek, makat etrafındaki kasların gücünü ve fonksiyonlarını değerlendirir.
Pelvik MRG:
Pelvik taban ve makat bölgesinde bulunan kasların durumunu görüntüler, böylece bağırsak sarkması teşhisinde yardımcı olur.
Kolonoskopi:
Bağırsak sarkması dışında, kalın bağırsakta diğer polip veya kanser gibi hastalıkları tespit etmek için kullanılabilir.
Bu testler, doğru tanının konulmasına yardımcı olur ve tedavi planının belirlenmesinde önemli rol oynar. Bağırsak sarkması tedavisi, bireyin özel durumuna göre kişiselleştirilmelidir, bu nedenle uzman bir doktora başvurmak önemlidir.
Makat Sarkması (Rektal Prolapsus) tedavisi nasıl yapılır?
Makat sarkması, ameliyatlı ve ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebilen bir durumdur. Tedavi yaklaşımı, hastanın durumuna ve ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmelidir. Bu nedenle, uygun tedavi seçenekleri için bir proktolog veya genel cerrahi uzmanıyla görüşmek önemlidir.
Makat Sarkması(Rektal Prolapsus) Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Rektal prolapsusun özellikle ilerlemiş vakalarda en etkili tedavisi cerrahidir.
Rektal prolapsusun cerrahi tedavisinde genellikle 3 farklı yöntem tercih edilmektedir.
Karından açık ameliyat Delorme ameliyatı: Bu ameliyat rektumun prolabe olan kısmının çıkarılmasını ve kalan sağlam rektumun bağırsak duvarına dikilmesini içerir. Bu, bağırsak duvarını güçlendirir ve rektumun prolapsusunu önler.
Altemeier prosedürü: Bu operasyonda rektumun prolabe olan kısmı çıkarılır ve anüs çevresindeki bağırsak duvarına dikilir. Dikişler daha sonra destek sağlamak ve prolapsusun tekrarlamasını önlemek için deri altına yerleştirilir.
Thiersch ameliyatı: Bu, anüs çevresindeki dokunun kesilmesini ve sarkmış rektumun etrafına dikiş atılmasını içerir. Bu, rektumu doğru şekilde yeniden konumlandırır.
Rektosigmoidektomi: Bu operasyonda sarkmış rektum ve sigmoid kolon çıkarılır. Kolonun kalan kısmı anüse yeniden bağlanır.
Laparoskopik veya robotik bağırsak ameliyatı: Bu modern cerrahi teknikler rektal prolapsusu tedavi etmek için laparoskopik veya robotik cerrahi aletler kullanır. Bu yöntemler minimal invazivdir ve daha az doku hasarı, daha hızlı iyileşme ve daha kısa hastanede kalış süresi sunar.
Laparoskopik ve robotik cerrahi günümüzün en modern ve konforlu ameliyat yöntemleridir. Ameliyat sonrası iyileşme süresini kısaltır ve enfeksiyon riskini azaltırlar.
Hangi yöntemin kullanılacağına karar vermenin en iyi yolu yaşınızı, genel sağlık durumunuzu ve rektal prolapsusun boyutunu değerlendirmektir. Bu değerlendirme proktolojik prosedürlerinde uzman olan deneyimli bir doktor tarafından yapılırsa, ameliyatın başarı oranı oldukça yüksektir.
Makat Sarkması(Rektal Prolapsus) Ameliyatsız tedavileri Nelerdir?
Makat Sarkması(Rektal Prolapsus) ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebilen bir durumdur. Tedavi yaklaşımı, hastanın durumuna ve ihtiyaçlarına göre degerlendirilir.
Radyofrekans Ablasyon:
Radyofrekans ablasyon, radyofrekans enerjisi kullanarak dokuların küçültülmesini sağlayan bir yöntemdir. Rektal prolapsus tedavisinde, bu yöntem genellikle anüs etrafındaki dokuların sıkıştırılması ve güçlendirilmesi için kullanılır. Radyofrekans ablasyon, sarkmış doku üzerinde kontrollü bir ısı etkisi oluşturarak, dokunun daha sıkı hale gelmesine katkıda bulunabilir.
Akupunktur:
Akupunktur, geleneksel Çin tıbbına dayalı bir tedavi yöntemidir. Rektal prolapsus tedavisinde, özellikle pelvik taban kaslarını güçlendirmek ve dengesini sağlamak amacıyla kullanılabilir. İnce iğnelerin belirli vücut noktalarına yerleştirilmesiyle enerji akışını düzenlemeyi hedefler.
Skleroterapi:
Skleroterapi, bir madde (genellikle özel bir kimyasal madde) enjekte edilerek damarların daraltılmasını amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Bağırsakta kireçlenme oluşturarak rektumun geri çekilmesi hedefiyle rektal prolapsus tedavisinde kullanılabilir. Bu madde, sarkmış dokunun içine enjekte edilir ve dokunun küçülmesine katkıda bulunur.
Her bir tedavi yöntemi, hastanın durumuna, semptomlara ve ihtiyaçlarına bağlı olarak seçilir.
Makat Sarkması(Rektal Prolapsus) Ameliyatının Başarı oranı nedir?
Rektal prolapsus ameliyatının başarısı, dışkı tutma kaslarının durumu ve sarkan kısmın içe veya dışa doğru olmasına bağlıdır. Ameliyat sonrasında, dışkı tutma kaslarının eski gücüne kavuşması zaman alabilir. Ancak, ameliyat öncesi yapılan anorektal manometri testi, kasların normalden daha zayıf olduğunu gösteriyorsa, ameliyatın başarı şansı azalabilir. Nüks oranı %6 ve komplikasyon oranı %15 olarak bildirilmiştir. Ameliyat sonrasında dışkılama sorunları devam edebilir ve her hasta farklı olduğu için doktorla düzenli iletişim önemlidir. İyileşme sürecinde doktorun önerilerine uymak ve sorunları paylaşmak, başarılı bir iyileşme için önemlidir.
Makat Sarkması (Rektal Prolapsus) Ameliyatından Sonra Ne Gibi Komplikasyonlar Ortaya Çıkar?
Kanama ve ülserasyon: Ülserasyon, bir dokunun veya organın yüzeyindeki hasar veya bozulma sonucu oluşan açık yaradır. Hastaların %6’sında rektumun iç kısmında ülserasyon ve kanama meydana gelebilir.
Dışkılama Aciliyeti: Ameliyat sonrası dönemde kişinin ani ve beklenmedik bir şekilde tuvalet ihtiyacı hissetmesini ifade eder. Bu durumu yaşayan hastaların oranı yaklaşık %20’dir. Ancak bu durum zaman içinde kendiliğinden düzelir.
Bağırsakta divertikül :Divertikül, genellikle bağırsaklarda, özellikle kalın bağırsakta veya kolonda oluşan küçük kesecik veya çıkıntıdır. Divertikül oluşumu genellikle bağırsak duvarının zayıf bölgelerinde meydana gelir. İnsanların büyük bir kısmı yaşlandıkça divertikül geliştirme olasılığı artar.
Rektovajinal fistül: Rektovajinal fistül, kalın bağırsağın rektum adı verilen son kısmı ile kadınlık organı (vajina) arasında bir delik açılması ve dışkının kadınlık organından gelmesidir. Çeşitli serilerde rektal prolapsus ameliyatı sonrası vakaların ortalama yüzde 5’inde rektovajinal fistül geliştiği bildirilmiştir.
Bağırsak tıkanıklığı
Yara iyileşme sorunları: Bu durum vakaların %5’inde görülür.
Makat Sarkması (Rektal Prolapsus) Ameliyatsız tedavinin avantajları Nelerdir?
Rektal prolapsus için uygulanan ameliyatsız tedavi, hızlı, etkili ve minimal rahatsızlıkla gerçekleşen bir yöntemdir. Bu tedavi, diş dolgusu gibi kısa bir sürede, sadece 5-8 dakika içinde tamamlanabilir ve hastaneye yatış gerektirmez. Genel anestezi kullanılmaz; sadece bölgeyi uyuşturmak için lokal anestezi kullanılır, bu da kişinin bilincini açık tutmasına olanak tanır.
Tedavi öncesinde spesifik bir hazırlık gerekmez ve ek testlere ihtiyaç duyulmaz. İşlem sırasında ve sonrasında minimal ağrı hissedilir, çünkü geleneksel cerrahi yöntemlerde kullanılan kesi veya dikişler bu tedavide yer almaz. Ameliyatsız tedavi sırasında anüse tampon yerleştirme gibi unsurlar da bulunmaz.
Bu modern tedavi seçeneği, hastaların iş ve günlük aktivitelerine hemen dönebilmelerine olanak tanır. Ayrıca, sistemik veya kronik hastalıkları olan bireyler, bu tedaviyi rahatlıkla tercih edebilirler ve mevcut ilaçlarını kullanmaya devam edebilirler. Ameliyat sonrası komplikasyonlar, gaz veya dışkı kaçırma gibi sorunlar bu ameliyatsız tedavi yöntemiyle minimize edilir.
Hastalar, tedavi sonrasında aynı gün içinde değerlendirilebilir ve normale dönebilir. Bu hızlı, etkili ve minimal invaziv tedavi, rektal prolapsusunun etkilerini azaltarak hastaların sosyal ve iş hayatlarına daha hızlı bir şekilde geri dönmelerini sağlar.
Makat Sarkması (Rektal Prolapsus) ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Makat Sarkması Nedir?
Makat sarkması, rektumun (kalın bağırsağın son kısmı) anüsten dışarı doğru sarkması durumudur. Bu rahatsızlık, çeşitli yaş gruplarında ortaya çıkabilir ve farklı tedavi yöntemleri gerektirebilir
Makat sarkması Ameliyatının Riskleri Var mıdır?
Her cerrahi işlemde olduğu gibi makat sarkması ameliyatlarında da kanama, enfeksiyon ve anesteziye bağlı riskler bulunmaktadır. Ancak tecrübeli bir cerrah tarafından yapıldığında bu riskler minimize edilebilir.
Makat Sarkmasını Önlemek Mümkün mü?
Tam olarak önlenmesi her zaman mümkün olmasa da, şu adımlar riski azaltabilir: Sağlıklı kiloyu koruma Yeterli lif tüketimi ve bol su içme Düzenli egzersiz yapma
Makat Sarkmas Ameliyatsız Tedavi Edilebilir mi?
Hafif vakalarda ve belirtiler çok rahatsız edici değilse, ameliyatsız yöntemlerle tedavi mümkün olabilir. Doktorunuz size en uygun tedavi yöntemini önerecektir.
Cerrahi Sonrası İyileşme Süreci Nasıl Olur?
Cerrahi sonrası iyileşme süresi kişiye ve uygulanan prosedüre göre değişiklik gösterir. Genellikle hastalar birkaç gün içinde normal aktivitelere dönebilirler.
Makat sarkması rahatsızlığında Beslenme Alışkanlıklarımı Değiştirmeli miyim?
Evet. Lif zengini gıdalar tüketmek, bol su içmek ve düzenli beslenme alışkanlıkları edinmek iyileşmeyi destekler.
makat sarkması olan kişiler Egzersiz Yapabilir mi?
TDoktorunuzun onayladığı sürece hafif egzersizler yapabilirsiniz. Ancak ağır kaldırma gibi karın içi basınca neden olabilecek aktivitelerden kaçınmalısınız.
Gelecekte Makat Sarkması Tekrarlar mı?
Cerrahi tedavi genellikle kalıcı çözüm sağlar ancak bazen tekrarlama riski vardır. Sağlıklı yaşam tarzını sürdürmek bu riski azaltmaya yardımcı olur.
Çocuklarda Makat Sarkması Görülür mü?
Evet, çocuklarda da makat sarkması görülebilir ancak yetişkinlere göre daha nadirdir. Çoğu zaman tedavi için cerrahiye gerek kalmaz.
Makat sarkaması için Ne Zaman Doktora Başvurmalıyım?
Makat bölgesinde ağrı, kanama veya herhangi bir sarkma fark ederseniz derhal tıbbi yardım almalısınız.